Ik bevond me voor het eerst in het gezelschap van Boji Moroz op een Halloween bijeenkomst afgelopen oktober. Ik kan me nog goed herinneren dat ik me op een gegeven moment omdraaide en ontdekte dat iedereen stil was gevallen en Boji op een stoel stond, verlicht met een iPhone zaklamp, en een schijnbaar geïmproviseerd vocaal optreden gaf. Het was een soulvolle, opera-achtige stem die de ruimte beheerste. Ik wilde meer te weten komen over Boji als artiest - en gelukkig waren ze zo vriendelijk om dat te doen door op een avond een bezoek te brengen aan de studio voor een interview.
Je kunt Boji ook zien optreden met Kvirtet deze donderdag (2 februari) bij Hamburger Bahnhof. We zien je daar :-)
Foto door @botanicalpanpolyandahoe
Ik was eerst benieuwd hoe Boji in aanraking was gekomen met artistieke expressieprocessen.
"Ik begon op de kunstacademie toen ik nog heel klein was. Tien, misschien acht. Ik was dus altijd in de buurt van kunst en tegen de tijd dat ik op de middelbare school zat, had ik al een kunstatelier in Kiev."
Welke vormen van kunst onderzocht je toen? Ik vroeg het me af.
"Ik zong - in de kerk. En ik schilderde en schreef liedjes en teksten. Maar er was niemand [in de kerk] die daar echt om gaf. Ze wisten niet hoe ze moesten reageren. De kerkgemeenschap is erg gesloten en geïsoleerd, en op een gegeven moment had ik het gevoel dat ik meer kunst wilde ontdekken en begon ik wat feestjes en kleine tentoonstellingen van mijn vrienden te bezoeken die ik op internet vond, en zo kwam ik in de gemeenschap van kunstenaars en queer people terecht. Zo ontdekte ik dat er meer mensen zijn zoals ik. Ik ging op zondag naar de kerk en dan ging ik op donderdag naar een opening van een galerie. Het waren dus twee parallelle lijnen."
We spraken toen over hoe deze twee parallelle lijnen uit elkaar begonnen te lopen.
"Toen ik begon te studeren, voelde ik dat de kerk niets meer voor mij was en begon ik over te slaan. Zondag, zondag, zondag. En toen begon ik op een gegeven moment drag-optredens te doen op het podium met pruiken en hoge hakken, maar ik was voorheen nog steeds lid van de kerk - en de pastoor zag al deze foto's op social media - en ze sloten me eigenlijk uit. Mijn ouders wisten niet dat ik homo was, dus chanteerde de pastoor me en zei dat hij het ze zou vertellen en dat het openbaar zou worden. Dus ik heb het zelf eerder gedaan. Ik plaatste een video van mijn coming out en mijn standpunt over homo's en de kerk en het christendom. [De video ging een beetje viraal in de kerk, en ze schreven [mijn ouders] een brief, en het was een groot ding. En zo ben ik helemaal uit de kerk gestapt. Dat was ongeveer drie jaar geleden."
GLUTTONOUS BOAR AND DOGS DICK videoclip door botanicalpanpolyandahoe.
Ik was nieuwsgierig naar hun ervaring met studeren.
"Ik leerde de Kyiv Academy of Media Arts kennen, wat in die tijd iets groots was omdat het het eerste instituut in Oekraïne was dat lessen had over hedendaagse kunst. En ze openden een beurs voor studenten en ik won die beurs en zo kwam ik in de hedendaagse kunstscene terecht."
Ik vroeg me af wat voor soort hedendaagse kunst Boji op dit moment produceerde.
"Niet alle, maar wel belangrijke stukken die ik maakte waren performances met mijn stem, geluidsgerelateerde multimedia en het onderzoeken van de invloed en betekenis van woorden. Het ging over het verbinden van je lichaam met het geluid van je stem, en dus ben ik hier aan het tandenknarsen - en het is ook verbonden met mijn christelijke context. Het is een hoofdstuk uit de Bijbel dat de pijn en het lijden beschrijft dat we in de hel zullen krijgen. En een van de metaforen is tandenknarsen."
We spraken toen over een ander voorstellingsstuk van Boji.
"Dit is hetzelfde lied dat ik vijf jaar geleden gebruikte - maar het heeft een andere betekenis nadat de oorlog begon. En ik combineerde het traditionele Oekraïense klaaglied met de meditatiepraktijken die ik leerde tijdens mijn studie in Denemarken aan de Højskolen Snoghøj. We eindigden met veel mensen op het podium die samen zongen en huilden en deze klaagzang deden."
"Ik begon op te treden omdat een van mijn curatorvrienden me dat voorstelde - mijn eerste show vond plaats in een galerieruimte. Daarna begon ik op te treden in grotere zalen, kleine clubs en kunstruimtes. Uiteindelijk kreeg ik het voorstel om een solotentoonstelling te geven, wat uiteindelijk een concert werd, omdat dat beter aansloot bij mijn toenmalige praktijk. Het concert was een groot succes en een van de beste concerten die ik ooit heb gegeven. Zo groeide mijn artistieke praktijk uit tot 'entertainment'. Ik geloof nog steeds dat ik in de kern een kunstenaar ben, ook al gebruik ik nu muziek en entertainment als mijn belangrijkste media."
Fotograaf @mayrawallraffphotography. Mayra Wallraff. Kvirtet collectieve performance in het kader van Dragana Bar party door kem.warsaw in Sophiensaele (TANZTAGE BERLIN 2023)
Ik vroeg me af of er een bepalend moment was waarop ze wisten dat ze de grens van hedendaagse kunstenaar naar muziekkunstenaar hadden overschreden.
"Op Soundcloud verwacht ik niet veel [plays] op mijn nummers. Meestal maximaal zo'n 2000 of zo. En toen kwam dit nummer [IK BEN JE PERFECTE VROUW] 18.000 keer afgespeeld. En zo voelde ik dat ik een muziekartiest ben - want daarvoor deed ik meer alsof. Toen begreep ik dat mensen naar de geluiden luisteren terwijl ze fietsen of in het openbaar vervoer zitten - dus eigenlijk zou ik meer moeten produceren."
Ik was toen geïnteresseerd in het proces van expressie in aanwezigheid van een publiek.
"Ik vind het leuk om mensen te 'entertainen'. Vergeleken met een galerieruimte zijn concerten en shows veel meer op de voorgrond. Als je optreedt voor publiek kun je duidelijk je invloed zien op de lichamen van mensen, gezichtsuitdrukkingen, enzovoort, en je krijgt zelfs directe feedback na de show. Ik hou van deze directe energie-uitwisseling."
Ik wilde weten hoe Boji hun muziek beschrijft.
"Ik zou [mijn muziek] omschrijven als iets waar je op een gegeven moment om zou huilen, en dan op een gegeven moment om zou lachen en iets wat je daar tussenin zou vinden? Ik weet het niet. Soms haat ik het echt, maar soms vind ik het echt geweldig. En als je mijn optredens op het podium ziet, dan zie je dat het echt veel energie kost."
Heb je een boodschap of thema achter de teksten?
"De teksten zijn volkomen willekeurig. Ze betekenen niets. Als ik begrijp waar het over gaat, dan is het voor mij geen goede tekst, want op een gegeven moment moet ik me losmaken van mijn tekst en er van een afstand naar kijken... Ik bedoel, natuurlijk heb ik wel een idee en een context als ik het schrijf. Maar ik vind ook dat kunst interpretatief moet zijn, en je kunt kunst interpretatief maken door niet 100% te weten waar het over gaat en je kunt wat ruimte overlaten aan een kijker of luisteraar om het te interpreteren. Dus ja, zo zou ik mijn muziek willen omschrijven. Ik wil dat het vrij is en niet gedicteerd door mij als verteller."
Wat gaat er in je hoofd om terwijl je optreedt?
"Ik kijk hoe mensen reageren en voel of ze meer nodig hebben. Soms hebben ze minder nodig. Ik vind het leuk om de mensen om me heen te analyseren als ik optreed om te begrijpen wat ze op dat moment nodig hebben en hoe ik hun aandacht erbij kan houden en de energie in de zaal niet verlies, en dit is iets wat me al fascineerde voordat ik mensen begon te vermaken. Het is ook belangrijk om het publiek aan te voelen en als mensen weggaan, wat moet ik dan doen? Welke nummers moet ik daarna spelen? Hoe zorg ik voor interactie en hou ik het publiek op hetzelfde niveau? Dit is wat ik in mijn hoofd heb. Ik vergeet mijn woorden de hele tijd. Woorden zijn niet zo belangrijk."
Foto's door @vlrnv. Uit de live muziekperformance "DIRTY BOTTOM OF THE FUTURE" als onderdeel van de tweede open studio van de residentie HOW YOU DARE? die plaatsvindt in Fabbrica del Vapore, Milaan, gepromoot door Comune di Milano en ondersteund door Veralab.
"Ik heb dit intronummer genaamd "Hi", en het hele nummer gaat langs mensen en vraagt hun namen en zingt dan hun namen. En het wordt steeds sneller en het eindigt met hun namen te schreeuwen en met ze te dansen. Het is dus een perfecte ijsbreker voor het publiek. En soms kus ik iemand uit het publiek of begin ik met iemand te dansen. Ik hou van interactie. Ik hou ervan om de ijsmuur tussen de artiest en het publiek te doorbreken."
Boji maakt ook deel uit van Kvirtet - een queer performance collectief. Ze vertelden me het verhaal achter het collectief.
"Kvirtet heeft 4 leden Dimetra, Dim, Sasja Maljoek, Bojien een magische assistent Alisa. We zijn allemaal multitasking leden, maar we hebben allemaal onze eigen gebieden en voorkeuren binnen het collectief. Sasha houdt meer van mode, ze heeft al 2 modeshows in Berlijn gegeven. Dimettra creëert te gekke outfits en make-up, maar ze heeft ook een prachtige zangstem. Ik heb het over kippenvel! Dim maakt objecten voor de scenografie, treedt op en voegt wat tederheid en kwetsbaarheid toe aan onze gekke crew. Alisa is een ongelooflijke helper en magische assistente, ze kan alles doen, nagels en make-up, of beslissen hoe we de badkuip van 100 kg gevuld met water 1 uur voor de show gaan сloggen. Ik produceer muziek voor onze optredens, schrijf de teksten en gedichten die we vervolgens tijdens de optredens ten gehore brengen. We bedenken samen ideeën en wat ik probeer te doen is onze ideeën te modereren en te cureren om de beste show ooit te maken."
Hoe hebben jullie elkaar ontmoet?
"We hebben elkaar ontmoet in Kiev. We waren gewoon vrienden en toen besloten we om dit tijdelijke collectief op te richten voor een nieuwjaarsfeest en we gingen van het ene [feest] naar het andere en vermaakten mensen met spelletjes en liedjes en zo, en mensen die op de feestjes waren wisten niet dat we zouden komen, dus het was als een verrassing. Dus zo creëerden we het idee, en toen, nadat de oorlog begon, een jaar later, kwamen we allemaal bij elkaar in Berlijn en begonnen we het te ontwikkelen, en nu hadden we al een show in Milaan."
Met dank aan Boji.
Je kunt Boji zien optreden met Kvirtet op 02/02/23 in Hamburger Bahnhof: https://www.instagram.com/p/Cn7L5i9ItnV/
Instagram -- YouTube -- SoundCloud.
Woorden door Ewan Waddell.
